Ẩm thực Việt Nam vốn nổi tiếng với sự đa dạng và phong phú. Tuy nhiên, không phải món ăn nào cũng an toàn. Một số món ăn được ưa chuộng lại tiềm ẩn nguy cơ chứa vi khuẩn và ký sinh trùng, có thể gây hại cho sức khỏe nếu không được chế biến đúng cách.
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội, đã cảnh báo về nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm trong các món ăn quen thuộc của người Việt. Theo ông, nhiều món ăn truyền thống, dù thơm ngon và mang ý nghĩa văn hóa, lại dễ trở thành ‘ổ vi khuẩn’ nếu không được chế biến, bảo quản đúng cách.
Những vi khuẩn và ký sinh trùng như E. coli, Salmonella, sán lá gan hay sán dây có thể xâm nhập vào cơ thể qua thực phẩm, gây ra các bệnh lý nguy hiểm, từ tiêu chảy, ngộ độc thực phẩm cho đến các bệnh ký sinh trùng mãn tính. Nguồn gốc thực phẩm là yếu tố quan trọng giúp đảm bảo sức khỏe người dùng. Nhiều loại thực phẩm tươi sống như thịt, cá, rau củ không được kiểm dịch kỹ lưỡng hoặc bị nhiễm bẩn từ môi trường, nước tưới, hoặc quá trình vận chuyển.
Đặc biệt, các món ăn sử dụng nguyên liệu sống hoặc tái, như tiết canh, gỏi cá hay rau sống đều có nguy cơ cao chứa vi khuẩn và ký sinh trùng. Tiết canh là món ăn truyền thống được làm từ huyết tươi của gia súc, gia cầm (thường là vịt, lợn, dê) trộn với các nguyên liệu như thịt, sụn, và gia vị. Mặc dù là món khoái khẩu của nhiều người, tiết canh là một trong những món ăn có nguy cơ nhiễm khuẩn và ký sinh trùng cao nhất.
Huyết tươi không qua xử lý nhiệt có thể chứa vi khuẩn Streptococcus suis (liên cầu lợn), Salmonella, hoặc ký sinh trùng như sán dây, sán lá. Cách chế biến tiết canh an toàn là rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro.
Gỏi cá, đặc biệt là gỏi cá nhệch hoặc gỏi cá hồi, là món ăn khoái khẩu của nhiều người. Tuy nhiên, nếu cá không được xử lý đúng cách, món gỏi có thể chứa sán lá gan (Clonorchis sinensis), sán dây hoặc các vi khuẩn như Vibrio parahaemolyticus. Để giảm nguy cơ, mọi người cần đảm bảo cá được nuôi trong môi trường sạch, đông lạnh ở nhiệt độ thấp trước khi chế biến để tiêu diệt ký sinh trùng.
Rau sống là thành phần không thể thiếu trong nhiều món ăn Việt. Dù mang lại cảm giác tươi mát và bổ sung chất xơ, rau sống lại dễ bị nhiễm khuẩn nếu không được rửa sạch. Người tiêu dùng nên ngâm rau trong nước muối loãng, rửa nhiều lần dưới vòi nước sạch, và ưu tiên mua rau từ các nguồn cung cấp uy tín.
Nem chua, món ăn vặt phổ biến được làm từ thịt lợn sống lên men, là lựa chọn yêu thích của nhiều người. Quá trình lên men tự nhiên có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại như Listeria monocytogenes phát triển nếu không được kiểm soát chặt chẽ. Để an toàn, người tiêu dùng nên chọn nem chua từ các cơ sở sản xuất uy tín, có giấy phép kiểm định, và bảo quản sản phẩm ở nhiệt độ lạnh để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn.
Thịt tái là một trong những món ăn được yêu thích tại Việt Nam. Tuy nhiên, việc nhúng thịt và các nguyên liệu khác trong nước lẩu chưa đủ thời gian để chín kỹ có thể dẫn đến nguy cơ ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn và ký sinh trùng chưa được tiêu diệt. Thực phẩm sống, đặc biệt là thịt, nếu không được nấu chín đúng cách có thể chứa các vi khuẩn nguy hiểm như Salmonella và Listeria hoặc các ký sinh trùng như ấu trùng giun xoắn và sán dây.
Để giảm thiểu rủi ro gặp các vấn đề sức khỏe khi ăn uống, PGS Thịnh khuyến cáo người tiêu dùng nên chọn nguyên liệu từ nguồn uy tín, đảm bảo vệ sinh trong quá trình chế biến và nấu chín kỹ trước khi ăn. Mọi người cần rửa sạch thực phẩm, đặc biệt là rau củ, bằng nước muối loãng hoặc các dung dịch vệ sinh chuyên dụng. Ngoài ra, việc bảo quản thực phẩm ở nhiệt độ phù hợp và không để thức ăn quá lâu cũng là cách để hạn chế sự phát triển của vi khuẩn và ký sinh trùng.
