Chế độ dinh dưỡng hợp lý và lựa chọn nước uống phù hợp đang trở thành giải pháp then chốt trong phòng ngừa bệnh không lây nhiễm. Hội Dinh dưỡng Việt Nam và Công ty CP Nước khoáng Khánh Hòa vừa tổ chức Hội nghị Dinh dưỡng TP.HCM mở rộng lần thứ XIII năm 2025, với chủ đề ‘Gánh nặng kép về dinh dưỡng và những tiến bộ trong thực hành lâm sàng’. Tại hội nghị, các chuyên gia đã thảo luận về vấn đề dinh dưỡng trong kiểm soát béo phì, vai trò của nước và thực phẩm trong phòng ngừa bệnh không lây nhiễm.

GS-TS Nguyễn Thị Hợp, nguyên Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Việt Nam, cho biết lạm dụng đường trong chế biến thực phẩm có thể dẫn đến béo phì, bệnh tim mạch và tiểu đường type 2. Không có một chế độ ăn lý tưởng cho tất cả mọi người, mà cần cá thể hóa dinh dưỡng theo độ tuổi, nghề nghiệp và môi trường sống. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến khích tăng cường rau củ quả, bổ sung Omega-3, vitamin D, vi chất từ thực phẩm tự nhiên, đồng thời hạn chế đường tinh luyện, bột xay sẵn và duy trì vận động thể lực phù hợp.

Béo phì hiện đang gia tăng và có xu hướng trẻ hóa. GS-TS Nguyễn Thị Hợp nhấn mạnh rằng Chiến lược quốc gia về Dinh dưỡng giai đoạn 2021-2030 đã đề ra 5 mục tiêu trọng tâm, bao gồm hoàn thiện chính sách, cải thiện dinh dưỡng cho bà mẹ, trẻ em và thanh thiếu niên, kiểm soát béo phì, phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng và nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi dinh dưỡng lành mạnh.

Theo BS Đỗ Thị Ngọc Diệp, Phó Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Việt Nam, tỷ lệ thừa cân, béo phì đang tăng nhanh và trẻ hóa toàn cầu, trong đó Việt Nam nằm trong nhóm có tốc độ tăng cao nhất. WHO thống kê năm 2024, có đến 39% người trưởng thành trên thế giới bị thừa cân. Việc điều trị cần dựa trên bốn trụ cột: thay đổi lối sống và dinh dưỡng, dùng thuốc, phẫu thuật và các phương pháp không phẫu thuật kết hợp.

GS-TS Yasuhiko Toride (Đại học Quốc tế Tokyo) cho biết, Nhật Bản cũng đang đối mặt với gánh nặng kép khi người lớn béo phì tăng, trong khi người cao tuổi thiếu protein và nữ vị thành niên có xu hướng giảm cân quá mức. Tại TP.HCM, PGS-TS Tăng Kim Hồng (ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch) cảnh báo tỷ lệ thừa cân, béo phì ở thanh thiếu niên đang tăng nhanh và cần sớm hành động. Kiểm soát béo phì cần tiếp cận toàn diện, kết hợp giữa thay đổi hành vi cá nhân với cải thiện môi trường sống, hướng đến giải pháp phòng ngừa phổ quát chứ không chỉ nhắm vào nhóm nguy cơ cao.

Trong bối cảnh bệnh không lây nhiễm ngày càng gia tăng và trẻ hóa, việc điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và lựa chọn loại nước uống phù hợp đang trở thành yếu tố then chốt trong chiến lược chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Nước không chỉ là yếu tố duy trì sự sống mà còn hỗ trợ tích cực trong kiểm soát các bệnh như tim mạch, huyết áp, chuyển hóa, sức khỏe làn da và hệ tuần hoàn.

Theo BS Diệp, dinh dưỡng không lành mạnh, mất cân đối là nguyên nhân chính dẫn đến sự bùng phát của các bệnh không lây nhiễm. Loại nước sử dụng từ nguồn thiên nhiên hay nước đã qua xử lý và độ pH của nước đều có tác động nhất định đến sức khỏe. Từ góc nhìn kỹ thuật, kỹ sư Phạm Ngọc Duy cho rằng kiểm soát chất lượng nước khoáng thiên nhiên không đơn thuần chỉ dừng lại ở khâu kiểm nghiệm sản phẩm cuối, mà cần giám sát nghiêm ngặt toàn bộ quy trình sản xuất.

Về góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Nga, Tổng Giám đốc Công ty CP Nước khoáng Khánh Hòa (Vikoda) cho biết, nhiều lợi ích của nước kiềm được ủng hộ như có hiệu quả hỗ trợ tình trạng tăng tiết dạ dày, cải thiện mật độ xương, giảm độ nhớt của máu… Sản phẩm nước khoáng kiềm thiên nhiên Vikoda sở hữu lợi ích ‘5 tốt’, bao gồm nước khoáng sạch từ nguồn, độ kiềm tự nhiên hoàn hảo với pH 9,0, giữ trọn vi lượng khoáng quý, hỗ trợ vận chuyển dưỡng chất và hỗ trợ đào thải độc tố.

Trong bối cảnh bệnh không lây nhiễm tiếp tục là gánh nặng sức khỏe của toàn xã hội, các chuyên gia đều cho rằng cần có sự phối hợp liên ngành từ y tế, dinh dưỡng đến công nghệ và doanh nghiệp để nghiên cứu, sản xuất và phổ biến những sản phẩm thiết thực như nước khoáng kiềm thiên nhiên.

Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí khoa học Nutrients đã chỉ ra rằng tình trạng đột quỵ ngày càng trẻ hóa không chỉ do thói quen ăn uống không lành mạnh mà còn do những lý do bất ngờ khác. Các nhà khoa học từ Đại học Nam Úc đã tiến hành nghiên cứu trên hơn 293.770 thanh thiếu niên từ 12-17 tuổi, đến từ 73 quốc gia trên khắp 5 khu vực, bao gồm châu Mỹ, Tây Thái Bình Dương, Đông Địa Trung Hải, châu Phi và Đông Nam Á.

Kết quả nghiên cứu cho thấy có 85% thanh thiếu niên không tập thể dục đủ, 50% thường xuyên tiêu thụ thức ăn nhanh, 39% uống quá nhiều nước ngọt và 32% dành quá nhiều thời gian cho màn hình. Đặc biệt, hơn 92,5% thanh thiếu niên có từ 2 hành vi không lành mạnh trở lên, khiến các em có nguy cơ cao mắc các bệnh mạn tính như béo phì, bệnh tim mạch, tiểu đường.

Cụ thể, 30% thanh thiếu niên có 2 hành vi không lành mạnh, 36,5% có 3 hành vi, 21,5% có 4 hành vi và 4,5% có 5 hành vi không lành mạnh. Nhà nghiên cứu chính, tiến sĩ Ming Li từ Đại học Nam Úc, cho biết: “Tuổi thiếu niên là giai đoạn quan trọng cho sự tăng trưởng và phát triển về thể chất, tinh thần, cảm xúc và chúng đặt nền tảng cho sức khỏe lâu dài. Nhưng với việc mua đồ ăn vặt rất thuận tiện, hoạt động thể chất thường bị thay thế bằng xem màn hình, ngày càng nhiều thanh thiếu niên hình thành thói quen không lành mạnh có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng sau này.”

Các bệnh có thể phòng ngừa khi thay đổi lối sống bao gồm bệnh tim, đột quỵ, tiểu đường, béo phì, hội chứng chuyển hóa, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và một số loại ung thư. Lựa chọn lối sống thông minh có thể tác động tích cực đến sức khỏe. Hãy vận động nhiều hơn; duy trì chế độ ăn nhiều chất xơ, ít chất béo, nhiều trái cây và rau quả; loại bỏ thực phẩm chế biến sẵn; đảm bảo ngủ ít nhất 7-8 tiếng mỗi đêm; không hút thuốc, hạn chế uống rượu. Thay đổi lối sống lành mạnh có thể giúp thanh thiếu niên và mọi người luôn khỏe mạnh.

Như vậy, để bảo vệ sức khỏe của mình, thanh thiếu niên cần hình thành thói quen lành mạnh, khoa học. Điều này không chỉ giúp họ phòng tránh các bệnh tật nguy hiểm mà còn giúp họ có một tương lai tươi sáng hơn. Hãy cùng tìm hiểu và áp dụng các lối sống lành mạnh để có một cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc.

Trường hợp của bé trai Tâm, 15 tuổi, tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, đã thu hút sự chú ý gần đây do tình trạng béo phì độ một cùng với các vấn đề sức khỏe liên quan như rối loạn chuyển hóa và gan nhiễm mỡ. Trong vòng nửa năm, Tâm đã tăng hơn 10 kg và hiện có chiều cao 1,58 m với cân nặng lên đến hơn 77 kg. Đặc biệt, lượng mỡ nội tạng của Tâm lên tới 150 cm2, vượt quá ngưỡng an toàn là dưới 100 cm2.

TS.BS Lê Bá Ngọc, Phó giám đốc Trung tâm Kiểm soát cân nặng và Điều trị béo phì, đã chỉ ra rằng Tâm đang đối mặt với nguy cơ cao mắc các bệnh mạn tính nghiêm trọng nếu không điều trị tích cực. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sống, tuổi thọ mà còn tác động đến sức khỏe sinh sản sau này. Bác sĩ Ngọc giải thích rằng mỡ thừa không chỉ ảnh hưởng đến chức năng cơ – xương – khớp mà còn tăng nguy cơ thoái hóa sớm và giảm linh hoạt khi vận động. Hơn nữa, mỡ nội tạng vượt ngưỡng an toàn đồng nghĩa với việc cơ thể đang trong trạng thái viêm mạn tính âm thầm, dễ dẫn đến xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, tăng cholesterol máu, kháng insulin – yếu tố gây đái tháo đường type 2.

Để điều trị, Tâm đã được áp dụng mô hình đa chuyên khoa cá thể hóa, bao gồm sử dụng thuốc tiêm giúp kéo dài cảm giác no, cải thiện độ nhạy insulin và kiểm soát glucose máu, giảm mỡ nội tạng. Ngoài ra, bác sĩ cũng chỉ định thêm thuốc cải thiện tình trạng kháng insulin, kiểm soát glucose máu, ngăn ngừa tiến triển thành đái tháo đường type 2. Cùng với điều trị bằng thuốc, chuyên viên cũng hướng dẫn Tâm về chế độ ăn uống thâm hụt calo nhưng không thiếu chất và tránh ảnh hưởng đến sự phát triển. Tâm cần giảm tiêu thụ tinh bột hấp thu nhanh, ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, đạm nạc và giảm tối đa chất béo bão hòa, thực phẩm nhiều đường.

Đồng thời, Tâm cũng được chỉ định tập luyện tăng dần theo sự thích nghi của cơ thể để thúc đẩy trao đổi chất. Sau gần một tháng điều trị béo phì, Tâm đã giảm 6 kg, chỉ số BMI giảm từ 31 xuống 28,5, tỷ lệ mỡ cơ thể giảm song không bị mất cơ hay mất nước, chỉ số glucose trong máu cũng cải thiện.

Theo bác sĩ Ngọc, mô hình điều trị đa chuyên khoa cá thể hóa không chỉ giúp Tâm giảm cân bền vững mà còn điều trị các rối loạn chuyển hóa đi kèm, ngăn nguy cơ mắc nhiều bệnh mạn tính nguy hiểm từ khi còn rất trẻ. Bác sĩ cũng khuyến cáo phụ huynh nên đưa trẻ đi khám nếu có biểu hiện như tăng cân nhanh, mệt mỏi, ngại vận động. Phụ huynh không nên tự ý cho con dùng thuốc giảm cân hoặc áp dụng chế độ ăn kiêng cực đoan, tập luyện khắc nghiệt, vì những biện pháp này có thể gây rối loạn chuyển hóa, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ, làm tăng nguy cơ thiếu hụt vi chất, suy dinh dưỡng, rối loạn nội tiết, mất khối cơ…

Thông tin thêm về trường hợp này và các phương pháp điều trị có thể được tìm hiểu tại trang web của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh hoặc liên hệ trực tiếp với các chuyên gia tại bệnh viện để được tư vấn và hỗ trợ.

Ung thư gan đang trở thành một trong những mối đe dọa sức khỏe lớn nhất trên toàn cầu, với số ca mắc và tử vong tăng nhanh chóng. Loại ung thư này hiện đang là loại phổ biến thứ 6 trên toàn cầu và là nguyên nhân gây tử vong do ung thư đứng thứ 3. Theo các dự báo, đến năm 2050, số người tử vong vì ung thư gan có thể tăng từ 760.000 trường hợp (năm 2022) lên 1,37 triệu, phần lớn do già hóa dân số và sự gia tăng các yếu tố nguy cơ ở các quốc gia đang phát triển.

Trung Quốc là quốc gia chiếm hơn 40% số ca ung thư gan toàn cầu, nơi tỷ lệ nhiễm viêm gan B vẫn còn rất cao. Ngoài ra, các chuyên gia cũng cảnh báo về bệnh gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa (MASLD) đang nổi lên như một nguyên nhân đáng lo ngại do lối sống ít vận động và thói quen ăn uống không lành mạnh.

Một báo cáo mới từ Ủy ban Ung thư gan Lancet chỉ ra rằng khoảng 60% trường hợp ung thư gan trên toàn cầu có thể phòng ngừa nếu kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như béo phì, rượu bia và viêm gan siêu vi. Ba nguyên nhân chính dẫn đến phần lớn ca ung thư gan đều có thể phòng ngừa bao gồm viêm gan B và C, bệnh gan nhiễm mỡ chuyển hóa (MASLD) và rượu.

Để đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ mắc ung thư gan, các chuyên gia nhấn mạnh vai trò của chính sách y tế công cộng. Việc mở rộng tiêm chủng viêm gan B cho cả trẻ em và người lớn, tăng cường các biện pháp kiểm soát lối sống như áp dụng giá tối thiểu cho rượu, đánh thuế đồ uống có đường và dán nhãn cảnh báo rõ ràng là những biện pháp cần thiết. Bên cạnh đó, việc sàng lọc định kỳ nhằm phát hiện sớm tổn thương gan cũng rất quan trọng.

Với những bệnh nhân ở giai đoạn cuối, cần phát triển hệ thống chăm sóc giảm nhẹ để nâng cao chất lượng sống. Nhật Bản là một trong những quốc gia đã thành công trong việc giảm tỷ lệ tử vong do ung thư gan nhờ các chính sách y tế nghiêm ngặt và chương trình phát hiện sớm.

Các chuyên gia đều nhất trí rằng thay đổi lối sống vẫn là yếu tố quyết định. Một chế độ ăn uống lành mạnh, vận động thường xuyên, kiểm soát cân nặng, hạn chế rượu bia và tiêm phòng đầy đủ không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh gan mà còn bảo vệ sức khỏe nói chung.

Một nghiên cứu gần đây tại Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng phụ nữ đang tiêu thụ đồ uống có cồn nhiều hơn trước, dẫn đến sự gia tăng các bệnh gan và các vấn đề sức khỏe khác. Các chuyên gia tại Đại học Nam California (USC) đã công bố nghiên cứu cho thấy nguy cơ rượu gây ra cho sức khỏe phụ nữ đã tăng lên trong 2 thập kỷ qua do họ uống rượu thường xuyên hơn.

Nhóm nghiên cứu đã thu thập dữ liệu từ gần 41.000 người tham gia trong giai đoạn 1999-2024 và phát hiện ra rằng nguy cơ tổn thương gan ở những người uống nhiều rượu đã tăng gấp đôi trong khoảng thời gian 22 năm. Theo bác sĩ Brian Lee, tác giả chính của nghiên cứu, người Mỹ hiện đại uống rượu khác hẳn so với 20 năm trước. Sự thay đổi trong thói quen uống rượu giữa nam và nữ cũng đã được ghi nhận, khi mà khoảng cách về tỷ lệ tiêu thụ rượu giữa hai giới đã được thu hẹp.

Sherry McKee, giám đốc Chương trình SCORE về sự khác biệt giới tính trong rối loạn sử dụng rượu của Đại học Yale, cho biết tỷ lệ uống rượu giữa nam và nữ hiện gần như là 1:1. Điều này cho thấy có sự thay đổi đáng kể trong thói quen uống rượu của phụ nữ so với trước đây.

Kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tỷ lệ mắc các bệnh chuyển hóa như béo phì, huyết áp cao và tiểu đường ở những người uống nhiều rượu đã tăng từ 26% lên gần 38% trong giai đoạn nói trên. Nguy cơ mắc bệnh gan liên quan đến rượu ở phụ nữ cao hơn đàn ông, từ viêm giai đoạn đầu đến xơ gan, có thể dẫn đến suy gan.

Bác sĩ Lee giải thích rằng phụ nữ dễ mắc bệnh gan liên quan đến rượu bia hơn nam giới do cơ thể họ có trọng lượng nước thấp hơn và tỷ lệ mỡ cao hơn, làm tăng nồng độ cồn trong máu. Do đó, phụ nữ cần phải đặc biệt chú ý đến việc tiêu thụ đồ uống có cồn và nên có những biện pháp phòng ngừa để giảm thiểu rủi ro cho sức khỏe.

Nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhận thức về rủi ro liên quan đến việc tiêu thụ đồ uống có cồn, đặc biệt là đối với phụ nữ. Để biết thêm thông tin về nghiên cứu này, bạn có thể truy cập vào trang web của Đại học Nam California (USC) hoặc trang web của Đại học Yale để tìm hiểu thêm về các chương trình nghiên cứu liên quan đến sức khỏe và rượu.