Thời gian gần đây, tình trạng lan truyền thông tin thiếu kiểm chứng trên mạng xã hội đang ngày càng trở nên phổ biến, gây ra sự hoang mang trong dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của các cơ quan nhà nước cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức và cá nhân. Mới đây, trên mạng xã hội xuất hiện thông tin cho rằng thủy điện Bản Vẽ, xã Yên Na, tỉnh Nghệ An bị vỡ. Thông tin này lan truyền nhanh chóng, khiến hàng trăm hộ dân sinh sống ở các xã hạ du của nhà máy thủy điện hoảng loạn, di chuyển lên núi để phòng tránh lũ dâng. Tuy nhiên, thông tin này nhanh chóng được xác minh là sai sự thật và cơ quan chức năng đã xử lý nghiêm trường hợp đăng thông tin sai sự thật.

Không chỉ trường hợp trên, một thông tin khác về việc một người phụ nữ tên N đăng tải trên mạng xã hội về việc con trai bị giữ tại một đồn biên phòng phía Campuchia cũng đã bị xác minh là không đúng sự thật. Lãnh đạo thuộc Bộ đội Biên phòng tỉnh Tây Ninh đã khẳng định không có trường hợp nào như thông tin mà trang Facebook đã đăng tải.

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng Văn phòng luật Kết Nối nhận xét, việc thông tin thất thiệt về việc vỡ đập thủy điện Bản Vẽ đã gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác điều hành, ứng phó của chính quyền địa phương. Việc tạo ra và phát tán thông tin không có thật như ‘uống nước sâm rồi tỉnh dậy ở Campuchia’ cũng là một hành vi tiềm ẩn nguy cơ vi phạm pháp luật.

Khoản 1, Điều 8, Luật An ninh mạng 2018 quy định, hành vi đưa thông tin sai sự thật lên mạng gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan nhà nước, người thi hành công vụ hoặc xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân là hành vi bị nghiêm cấm.

Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 37 Điều 1, Nghị định 14/2022/NĐ-CP quy định, cá nhân lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đến 20 triệu đồng.

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng khuyến cáo: ‘Mạng xã hội là không gian mở, nhưng không phải là vùng an toàn pháp lý. Việc đăng tải, chia sẻ thông tin trên mạng là một phần của quyền tự do ngôn luận. Tuy nhiên, bất kỳ quyền nào cũng đi kèm trách nhiệm. Khi hoạt động trên không gian mạng, mỗi người cần ý thức rõ rằng: Mình phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung đăng tải.’

Người dùng mạng xã hội cần tỉnh táo trước mỗi lượt chia sẻ và chỉ nên tiếp nhận thông tin từ các nguồn báo chí chính thống, cổng thông tin của cơ quan nhà nước, hoặc các tổ chức uy tín được pháp luật công nhận. Người dân có thể kiểm chứng thông tin từ các nguồn chính thống như: Cổng thông tin điện tử Chính phủ, báo chí chính thống, thông báo từ UBND các cấp và cơ quan chuyên môn.

Trong thời đại số, mạng xã hội không chỉ là nơi kết nối mà còn là ‘cuốn nhật ký mở’ của hàng triệu người. Chỉ cần vài thao tác, bất kỳ ai cũng có thể chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc, thông tin,… đến hàng ngàn người khác. Tuy nhiên, chính sự tiện lợi ấy cũng tiềm ẩn những rủi ro pháp lý nếu người dùng thiếu hiểu biết hoặc vô tình lan truyền thông tin sai sự thật.

Trong thời đại kỹ thuật số hiện nay, sự xuất hiện của các nhân vật hoạt hình biết nói, biết hát và những người nổi tiếng không tồn tại trong đời thực đang trở thành xu hướng trên mạng xã hội, nhờ vào công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI). Những nhân vật ảo này không chỉ có khả năng tương tác với người dùng mà còn có thể kiếm tiền như người thật.

Công nghệ AI đã cho phép tạo ra các nhân vật ảo với hình ảnh và giọng nói giống như người thật. Một ví dụ nổi bật là Kizuna AI, một nhân vật hoạt hình Nhật Bản xuất hiện trên YouTube từ năm 2016. Kizuna AI có thể livestream, phản hồi bình luận, làm video chơi game và xây dựng một cộng đồng fan trung thành. Kể từ khi xuất hiện, Kizuna AI đã thu hút hàng triệu lượt xem và trở thành một trong những nhân vật ảo nổi tiếng nhất trên mạng xã hội.

Tại Hàn Quốc, SM Entertainment đã phát triển nhân vật Naevis, một thành viên ảo trong nhóm nhạc aespa. Naevis đã ra mắt ca khúc riêng với giọng hát và ngoại hình do AI tạo ra. Các chuyển động biểu diễn của Naevis đều được dựng bằng công nghệ ảo hóa thời gian thực. Sự ra mắt của Naevis đã gây sự chú ý lớn trong ngành công nghiệp giải trí và làm dấy lên câu hỏi về tương lai của các nhân vật ảo trong ngành này.

Công nghệ này không còn xa lạ với nhiều người. Các nền tảng như Synthesia, ElevenLabs và DeepBrain AI cho phép bất kỳ ai tạo ra một người dẫn chương trình ảo hay streamer ảo chỉ từ văn bản và một mẫu giọng. Những nền tảng này đã mở ra khả năng tạo ra các nhân vật ảo cho nhiều mục đích khác nhau, từ giải trí đến giáo dục.

Tuy nhiên, sự lan rộng của idol ảo cũng làm dấy lên câu hỏi về quyền sở hữu và mặt trái của công nghệ này. Ai đứng sau những nhân vật ảo này? Và người hâm mộ có biết họ đang tương tác với một AI? Những câu hỏi này đã đặt ra thách thức cho các nhà phát triển, các nền tảng mạng xã hội và cơ quan quản lý.

Nhiều nền tảng đã bắt đầu siết kiểm duyệt để ngăn chặn việc lạm dụng hình ảnh và danh tính. YouTube yêu cầu người đăng video khai báo rõ nếu sử dụng giọng hoặc hình ảnh mô phỏng người thật bằng AI. Điều này nhằm đảm bảo tính minh bạch và bảo vệ quyền lợi của người dùng.

Một vấn đề pháp lý khác là quyền sở hữu: ai thực sự sở hữu nhân vật ảo? Là người lập trình, studio sản xuất, nền tảng đăng tải hay AI tự tạo ra nội dung? Những câu hỏi này đã đặt ra thách thức cho các chuyên gia pháp luật và đòi hỏi sự giải quyết kịp thời.

Những video chó mèo được AI nhân hóa theo mô típ ngôn tình và kịch tính đang gây sốt trên mạng xã hội Trung Quốc, với hàng trăm triệu lượt xem. Sự phổ biến của những video này đã cho thấy tiềm năng của công nghệ AI trong việc tạo ra nội dung giải trí hấp dẫn.

Tổng quan, sự phát triển của công nghệ AI đã mở ra nhiều cơ hội cho việc tạo ra các nhân vật ảo và nội dung giải trí mới. Tuy nhiên, cũng cần phải giải quyết các thách thức liên quan đến quyền sở hữu, kiểm duyệt và mặt trái của công nghệ này. Với sự phát triển không ngừng của công nghệ AI, chúng ta có thể kỳ vọng vào nhiều đổi mới và ứng dụng thú vị trong tương lai.