Nghệ sĩ Nhân dân Vi Hoa, một biểu tượng văn công biên phòng, đã cống hiến hơn 30 năm sự nghiệp của mình cho Đoàn văn công Bộ đội Biên phòng. Sinh ra và lớn lên ở Mộc Châu, tỉnh Sơn La, chị Vi Hoa mang trong mình tình yêu sâu đậm với núi rừng Tây Bắc, văn hóa và con người nơi đây. Tình yêu đó đã trở thành nguồn cảm hứng để chị sáng tạo ra những bản nhạc đặc trưng, góp phần quảng bá vẻ đẹp của vùng đất quê hương.

Với giọng hát trong trẻo, mượt mà và đầy cảm xúc, chị Vi Hoa đã trở thành “Chim sơn ca của núi rừng Tây Bắc”, “Sơn ca miền biên cương”. Suốt sự nghiệp, chị đã đạt được nhiều thành tựu đáng tự hào, bao gồm Huy chương Vàng tại các Hội diễn văn nghệ toàn quốc và được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú và Nghệ sĩ Nhân dân. Một trong những bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp của chị là ca khúc “Tình ca Tây Bắc” của nhạc sĩ Bùi Đức Hạnh, giúp chị trở thành một biểu tượng văn công biên phòng.

Tuy nhiên, hành trình của Vi Hoa không chỉ là những thành công, mà còn là những quyết định khó khăn. Chị từng đứng trước ngã ba đường, lựa chọn giữa việc ở lại với biên phòng hay chuyển sang các đoàn nghệ thuật lớn. Một cuộc gọi định mệnh từ một chiến sĩ trẻ ở đồn biên phòng Lai Châu đã giúp chị quyết định ở lại và tiếp tục cống hiến cho Đoàn văn công Bộ đội Biên phòng. Chị đã chia sẻ về cuộc gọi định mệnh đó: “Hơn 20 năm trước, có một bạn lính nghĩa vụ ở đồn biên phòng Lai Châu gọi điện cho tôi. Bạn ấy hỏi: Chị có phải nghệ sĩ Vi Hoa không? Em nghe nói chị không ở trong lực lượng Bộ đội Biên phòng nữa à? Chị hãy ở lại để chúng em có chị, chúng em tự hào.” Câu nói đó đã khiến chị cảm thấy chao đảo và quyết định ở lại.

Trong suốt sự nghiệp, Vi Hoa đã phải cân bằng giữa sự nghiệp và gia đình. Sinh đôi một trai và một gái ở tuổi 40, chị thường xuyên phải xa con cái để đi biểu diễn phục vụ chiến sĩ. Tuy nhiên, gia đình cũng là nguồn động lực lớn nhất của chị. Chị đã chia sẻ về việc giữ ngọn lửa trong gia đình và động viên con cái phải cố gắng. Hiện tại, ở tuổi 60, Vi Hoa vẫn giữ được vẻ tươi trẻ và bí quyết của chị là người phụ nữ phải tĩnh tâm, yêu thương chính mình trước. Chị vẫn dạy học tại nhà và dự định thực hiện liveshow.

Với sự nghiệp đặc biệt và tình yêu với núi rừng Tây Bắc, Vi Hoa đã trở thành một biểu tượng văn công biên phòng và sẽ mãi là nguồn cảm hứng cho các thế hệ nghệ sĩ sau này. Qua những đóng góp của mình, chị đã thể hiện rõ vai trò của nghệ sĩ trong việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc, cũng như góp phần xây dựng hình ảnh người chiến sĩ Biên phòng đầy nhân văn và giàu tình yêu nước.

Ở vùng cao hiểm trở của Việt Nam, tỉnh Sơn La đang đối mặt với thách thức lớn trong việc đảm bảo trẻ em được tiêm chủng đầy đủ. Không chỉ khoảng cách địa lý là rào cản, mà còn có những e ngại và hiểu lầm tồn tại từ lâu trong cộng đồng. Trước tình hình này, dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ đã được triển khai từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2025, do Trung tâm Kiểm soát Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Sơn La (CDC Sơn La) phối hợp cùng tổ chức PATH và Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương thực hiện. Dự án này đã mở ra hướng đi mới trong việc tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn.

Dự án không chỉ đơn thuần cung cấp thông tin, mà còn trao quyền và kết nối các lực lượng xã hội, tạo nên những thay đổi đáng kể từ chính những người gần gũi nhất với cộng đồng. Tại xã Ngọc Chiến, tỉnh Sơn La, nơi đa số dân cư là người dân tộc Mông, nhiều phụ nữ vẫn chưa đưa con đi tiêm đầy đủ do thiếu thông tin. Chị Lèo Thị Đẹm, Chi hội trưởng Phụ nữ xã, đã nhận ra rằng một buổi nói chuyện riêng về y tế khó có thể thu hút các chị em bận rộn với công việc nương rẫy và chăm sóc con nhỏ.

Với sự nhạy bén và sáng tạo, chị Lèo Thị Đẹm đã lồng ghép khoảng 30 phút nói chuyện về tiêm chủng vào các buổi sinh hoạt định kỳ của hội. Không chỉ nói về lợi ích của vắc xin, chị còn chia sẻ về tình hình dịch bệnh thực tế, như trường hợp uốn ván sơ sinh vẫn còn xuất hiện tại địa phương. Để tăng sức hút cho các buổi truyền thông, chị đã phối hợp với cán bộ y tế tổ chức đo huyết áp và phát thuốc tẩy giun. Kết quả đạt được chỉ trong tháng đầu tiên tham gia truyền thông đã rất đáng kể: chị đã tổ chức 7 buổi truyền thông (5 nhóm, 2 cá nhân), góp phần tăng tỷ lệ khám thai, tiêm uốn ván và nâng tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã.

Đến tháng 6/2025, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã Ngọc Chiến đạt 48,6% – gấp 4 lần so với 10,9% cùng kỳ năm 2024. Không chỉ tại xã Ngọc Chiến, nhiều Chi hội Phụ nữ ở các xã khác cũng đã tích cực tham gia đưa truyền thông tiêm chủng vào hoạt động thường xuyên, cho thấy đây thực sự là một nhiệm vụ phù hợp với vai trò và thế mạnh sẵn có của họ.

Còn tại xã Phiêng Cằm, một xã khu vực III của huyện Mai Sơn (cũ), trước thời điểm sáp nhập với xã Chiềng Nơi thành xã Phiêng Cằm (mới) hiện nay, đây là nơi cư trú của khoảng 1.506 hộ, trên 8.000 nhân khẩu thuộc 5 thành phần dân tộc (Mông, Khơ Mú, Thái, Dao, Kinh). Nằm cách Trung tâm Y tế khu vực gần 86km, bản Phiêng Phụ là nơi sinh sống của 11 hộ đồng bào người Thái và hơn 100 hộ người Mông. Người dân nơi đây phần lớn không thạo tiếng phổ thông, khiến việc tiếp cận thông tin y tế gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ trẻ em được tiêm đầy đủ luôn ở mức thấp dưới 50%.

Ông Vàng A Nếnh – Trưởng bản Phiêng Phụ, đã trăn trở nhiều năm về vấn đề này. Trước đây, ông nghĩ tiêm chủng là trách nhiệm của cán bộ y tế. Nhưng sau khi được tập huấn về kỹ năng truyền thông và phối hợp liên ngành trong tiêm chủng, ông nhận ra vai trò quan trọng của mình trong cộng đồng. Ban đầu, ông phối hợp cùng nhân viên y tế và đoàn thể tổ chức họp bản để truyền thông, nhưng những hộ gia đình còn e ngại nhất lại không tham gia. Ông chuyển hướng sử dụng loa bản để phát thông điệp đơn giản bằng tiếng Mông (do dự án cung cấp), rồi tự mình đến từng nhà để lắng nghe và giải thích về lợi ích và độ an toàn của vắc xin.

Nhờ kiên trì và linh hoạt, ông đã thuyết phục được tất cả các hộ gia đình trong bản cho con đi tiêm chủng đầy đủ. Hiện vẫn còn 15–16 hộ trong bản cần nhắc nhiều lần mới đưa con đi tiêm, nhưng ông Nếnh dự định tiếp tục phối hợp với Hội Phụ nữ và Đoàn Thanh niên để lồng ghép tiêm chủng vào sinh hoạt cộng đồng, giúp duy trì và nâng cao nhận thức chung của bà con trong bản.

Thành công của dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ là kết quả của một mô hình phối hợp chặt chẽ, trong đó Trạm Y tế xã giữ vai trò điều phối và hỗ trợ kỹ thuật. Các lực lượng xã hội như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên và trưởng bản đóng vai trò quan trọng với tư cách là ‘cánh tay nối dài’ của ngành y tế trong việc tiếp cận và thuyết phục cộng đồng.

Cách làm hiệu quả nhất là ‘đến đúng nơi, đúng lúc, gặp đúng người, nói đúng điều người dân cần’. Việc lồng ghép vào các hoạt động sẵn có, sử dụng tiếng dân tộc và liên hệ với tình hình dịch bệnh thực tế đã chứng tỏ sức mạnh vượt trội. Những kinh nghiệm quý báu từ Sơn La chính là tài liệu tham khảo sống động cho các địa phương khác, đặc biệt là các đơn vị y tế và đoàn thể sau sáp nhập, để cùng nhau chung tay tạo nên sự thay đổi bền vững trong công tác tiêm chủng.

Sơn La: Đời sống đồng bào dân tộc thiểu số ngày càng được nâng cao

Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh Sơn La đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong công tác dân tộc, đặc biệt là trong việc cải thiện đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Theo báo cáo của Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Sơn La, đời sống của đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh đã ổn định và có nhiều chuyển biến tích cực trong các mặt từ nhà ở, hạ tầng, y tế đến giáo dục và an ninh trật tự.

Một trong những điểm nhấn quan trọng trong 6 tháng đầu năm là việc triển khai quyết liệt chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy mạnh xóa nhà tạm, nhà dột nát. Toàn tỉnh Sơn La đã hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát cho trên 3.000 hộ gia đình, trong đó có trên 2.600 hộ được xây mới và trên 400 hộ được sửa chữa. Điều này đã mang lại mái ấm kiên cố cho hàng ngàn gia đình đồng bào dân tộc thiểu số, chấm dứt tình trạng sống trong những căn nhà dột nát, tạm bợ.

Bên cạnh đó, hệ thống kết cấu hạ tầng cơ sở ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số tiếp tục được đầu tư xây dựng và nâng cấp, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, sản xuất và sinh hoạt của người dân. Công tác bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc cũng được chú trọng, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của cộng đồng.

Chất lượng giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số đang từng bước nâng lên, quy mô trường, lớp học ngày càng mở rộng, đảm bảo quyền được học tập của con em đồng bào. Trong lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe, nhiều chuyển biến tích cực đã được ghi nhận. Đặc biệt, 100% người dân thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người dân tộc thiểu số sống ở vùng khó khăn và người dân sống ở vùng đặc biệt khó khăn đã được cấp miễn phí thẻ bảo hiểm y tế.

Tình hình an ninh, trật tự xã hội vùng dân tộc thiểu số cơ bản ổn định, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế – xã hội. Những kết quả đạt được trong 6 tháng đầu năm 2025 là minh chứng rõ nét cho sự quan tâm, đầu tư và định hướng đúng đắn của tỉnh Sơn La trong công tác dân tộc, mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc và bền vững hơn cho đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn.