Xu hướng giảm sinh của dân số Việt Nam đang đặt ra những thách thức lớn cho tương lai của đất nước. Dữ liệu mới nhất cho thấy Tổng tỷ suất sinh (TFR) năm 2024 đã giảm xuống còn 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất trong lịch sử. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được chỉ ra là do giá nhà đất tăng cao, khiến nhiều người trẻ không thể “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con.

Hiện tượng “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con – đang hình thành một cách lặng lẽ trong xã hội. Việt Nam đang tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy, mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi. Giá nhà đất tăng cao là nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh.

Ở các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã trở nên vượt xa tầm với của người trẻ. Nhiều người trẻ từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân. Theo khảo sát, 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó nhà ở là mối lo lớn nhất.

Việt Nam đang đứng trước các hệ lụy như suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh. Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số.

Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con. Điều này đòi hỏi sự tham gia và nỗ lực của cả chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng trong việc tạo ra các giải pháp nhà ở giá cả phải chăng và hỗ trợ người trẻ.

Một số giải pháp có thể được xem xét bao gồm việc tăng cung nhà ở giá rẻ, hỗ trợ tài chính cho người mua nhà, và cải thiện hệ thống hạ tầng để kết nối các khu dân cư với các tiện ích và dịch vụ cơ bản. Quan trọng hơn, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các chính sách kinh tế, xã hội và dân số để đảm bảo rằng các giải pháp nhà ở không chỉ đáp ứng nhu cầu về chỗ ở mà còn góp phần giải quyết các thách thức xã hội và kinh tế khác.

Nền kinh tế và xã hội của Việt Nam trong tương lai sẽ phụ thuộc nhiều vào khả năng giải quyết vấn đề nhà ở và khuyến khích người trẻ lập gia đình, sinh con. Đây là một thách thức lớn nhưng cũng là cơ hội để Việt Nam xây dựng một tương lai bền vững và thịnh vượng cho thế hệ mai sau.