Cơ thể con người có cách xử lý thức ăn khác nhau tùy thuộc vào thời điểm trong ngày, với quá trình trao đổi chất thường hoạt động mạnh hơn vào buổi sáng. Tuy nhiên, việc ăn khuya đã được liên kết với béo phì và bệnh tim mạch, nhưng tác động chính xác của nó đối với quá trình trao đổi chất glucose và vai trò của di truyền vẫn chưa rõ ràng.

Một nghiên cứu mới từ Đức đã cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thời điểm ăn uống tương tác với nhịp sinh học nội部的 chúng ta và sức khỏe tổng thể. Hệ thống đồng hồ sinh học là một hệ thống phức tạp giúp kiểm soát hành vi và trao đổi chất thông qua một đồng hồ trung tâm trong não và các đồng hồ bổ sung trong các cơ quan như gan và tuyến tụy.

Vì hệ thống này, quá trình trao đổi chất của chúng ta phản ứng khác nhau tùy thuộc vào thời điểm chúng ta ăn, dẫn đến sự thay đổi hàng ngày trong quá trình xử lý glucose và giải phóng hormone sau bữa ăn. Việc ăn uống itself cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp đồng bộ hóa nhịp sinh học nội部的 chúng ta.

Các nhà nghiên cứu tại Viện Dinh dưỡng Con người Potsdam-Rehbrücke (DIfE) của Đức đã điều tra mối liên hệ giữa quá trình trao đổi chất glucose và thời điểm ăn uống vào buổi tối bằng cách sử dụng dữ liệu từ một nghiên cứu đối tượng song sinh được thực hiện từ năm 2009-2010.

Phân tích cho thấy những người có xu hướng ăn bữa cuối cùng muộn hơn trong ngày và gần giờ đi ngủ cũng có quá trình trao đổi chất glucose kém hiệu quả hơn vào cuối ngày, do họ có độ nhạy insulin thấp hơn. Điều này có thể gợi ý rằng việc điều chỉnh thời điểm ăn uống của chúng ta có thể giúp duy trì sức khỏe trao đổi chất.

Tuy nhiên, một chuyên gia dinh dưỡng đã bày tỏ sự hoài nghi về việc điều chỉnh thời điểm ăn uống để kiểm soát cân nặng hoặc đường huyết, trừ khi bạn bị tiểu đường. Chuyên gia này cũng nhấn mạnh rằng việc chú ý đến lượng chất xơ chúng ta tiêu thụ và nguồn gốc của nó là rất quan trọng.

Ăn thực phẩm giàu chất xơ, trái cây và rau quả cùng với protein nạc có thể giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của việc ăn uống đối với đường huyết và thường dẫn đến một chế độ ăn uống lành mạnh hơn, giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh mãn tính.

Trong xã hội hiện đại, việc đảm bảo dinh dưỡng cân bằng cho cả gia đình đang trở thành một thách thức lớn, đặc biệt với những gia đình đa thế hệ. Mỗi thành viên từ ông bà cao tuổi, cha mẹ ở độ tuổi sung sức đến con cháu đang lớn đều có những nhu cầu dinh dưỡng và khẩu vị rất riêng biệt. Mâm cơm chung không còn là câu chuyện đơn giản.

PGS.TS.BS. Nguyễn Trọng Hưng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho biết rằng để xây dựng một chế độ ăn uống cân bằng và đảm bảo sức khỏe cho từng cá nhân trong gia đình đa thế hệ là một bài toán khó. Ông nhấn mạnh rằng, cả rau và thịt đều đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với sức khỏe, và việc ưu tiên thái quá một nhóm hay một thực phẩm cụ thể nào đều tiềm ẩn nguy cơ.

Thịt là nguồn chất đạm dồi dào và thiết yếu cho việc xây dựng cơ bắp, sửa chữa mô, và sản xuất các enzyme, hormone quan trọng. Tuy nhiên, nếu ăn quá nhiều thịt đỏ và thịt đã qua chế biến, có thể làm tăng đáng kể lượng chất béo bão hòa và cholesterol xấu, từ đó đẩy cao nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch, mỡ máu cao, gout và thậm chí là một số loại ung thư.

Ngược lại, rau xanh và trái cây là kho tàng của vitamin, khoáng chất, chất xơ và các hợp chất chống oxy hóa. Việc thiếu hụt rau xanh có thể dẫn đến thiếu vi chất dinh dưỡng và gây táo bón. Tuy nhiên, nếu chỉ ăn rau quả mà bỏ qua thịt hoặc các nguồn đạm và vi chất quan trọng khác, rất dễ dẫn đến thiếu máu thiếu sắt, thiếu protein, suy dinh dưỡng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ.

Chuyên gia cũng lưu ý rằng không có một tỷ lệ chuẩn cứng nhắc nào áp dụng cho tất cả mọi người, vì nhu cầu dinh dưỡng luôn biến đổi theo độ tuổi, giới tính, mức độ hoạt động thể chất và tình trạng sức khỏe cụ thể. Tuy nhiên, theo khuyến nghị chung, một chế độ ăn cân bằng cần bao gồm ngũ cốc chiếm phần lớn nhất, tiếp theo là rau xanh và trái cây (ít nhất 400g một ngày) sau đó đến các nguồn đạm đa dạng (thịt, cá, trứng, đậu đỗ), cuối cùng là chất béo lành mạnh và cần đảm bảo đa dạng các loại thực phẩm.

Để giải quyết tình huống nan giải của gia đình đa thế hệ, chuyên gia đề xuất một nguyên tắc cốt lõi là đa dạng chế biến và định lượng khẩu phần. Đây là cách để mọi thành viên đều có thể ăn chung mâm cơm nhưng vẫn nhận được dinh dưỡng phù hợp với nhu cầu riêng.

Với ông bà bị mỡ máu, đái tháo đường: Nên ưu tiên đạm dễ tiêu như các loại cá, thịt gia cầm bỏ da, trứng, sữa ít béo, đậu phụ và các loại đậu đỗ. Lượng thịt đỏ cần kiểm soát dưới 500g/1 tuần, nên tiêu thụ khoảng 2-3 bữa/tuần, ưu tiên phần nạc.

Đối với con gái tuổi dậy thì: Cần đảm bảo đủ chất đạm từ đa dạng nguồn (thịt, cá, trứng, sữa, đậu đỗ), bổ sung thêm sắt từ thịt đỏ, gan, lòng đỏ trứng, và canxi từ sữa.

Để bữa cơm gia đình vẫn có sự thống nhất mà vẫn cá nhân hóa khẩu phần, chuyên gia đưa ra những lời khuyên thiết thực:

Thứ nhất, chế biến món ăn chung theo hướng lành mạnh, hạn chế chiên rán, tẩm ướp quá đậm đà.

Thứ hai, đa dạng nguồn đạm trên mâm cơm.

Thứ ba, cung cấp rau xanh phong phú, theo mùa.

Thứ tư, điều chỉnh khẩu phần ăn riêng.

Thứ năm, trò chuyện về nhu cầu cá nhân để gia đình gắn kết.

Việc hiểu đúng về vai trò của từng nhóm thực phẩm, linh hoạt trong chế biến, và cá nhân hóa khẩu phần ăn là chìa khóa để xây dựng những bữa cơm không chỉ ngon miệng mà còn đảm bảo sức khỏe cho từng thành viên.